Όλοι γνωρίζουμε πως τα social media είναι απίστευτα δημοφιλή στη χώρα μας αλλά και γενικότερα σε όλο τον κόσμο. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μάλιστα αύξησαν τον αριθμό των χρηστών τους στο διάστημα της καραντίνας. Αυτό ήταν αναμενόμενο. Λόγω της όλης κατάστασης που έχουμε βιώσει έχουν αυξηθεί πάρα πολύ και οι ηλεκτρονικές αγορές. Πώς όμως σχετίζεται η αύξηση της επιρροής των social media και η άνοδος του online shopping με τα “σκοτεινά μοτίβα” και τι ακριβώς τέλος πάντως είναι αυτά τα Dark Patterns που ακούμε συνεχώς το τελευταίο διάστημα;
Διάβασε επίσης: Ενημερώνεται η πολιτική απορρήτου του Facebook και του Instagram
Τι είναι τα Dark Patterns;
Ξεκινώντας πρέπει να τονίσουμε ότι τα Dark Patterns δεν έχουν καμία σχέση με το Dark Web. Μπορεί οποιοσδήποτε να χειραγωγηθεί από αυτά τα σκοτεινά μοτίβα σε κάθε νόμιμη ιστοσελίδα που επισκέπτεται. Τι ακριβώς όμως είναι;
Εν ολίγοις, τα Dark Patterns είναι σχεδιαστικά “κολπάκια” που χειραγωγούν τους επισκέπτες της εκάστοτε ιστοσελίδας με αποτέλεσμα να λαμβάνουν αποφάσεις, οι οποίες δύνανται να τους ζημιώσουν ψυχολογικά και οικονομικά. Έχουν τη μορφή κουμπιών με παραπλανητικές ετικέτες, που οδηγούν την προσοχή των χρηστών προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Διάβασε επίσης: Τι είναι το Phishing και ποιές οι τεχνικές του ηλεκτρονικού “ψαρέματος”;
Τόσο στο online shopping όσο και στα social media, τα Dark Patterns κατευθύνουν τους χρήστες – επισκέπτες με τέτοιον τρόπο, ώστε να επηρεάζεται η συμπεριφορά τους και να παρεμποδίζεται η ικανότητά τους να προστατεύουν αποτελεσματικά τα προσωπικά τους δεδομένα και να κάνουν συνειδητές και σωστές επιλογές.
Παραδείγματα σκοτεινών μοτίβων
Γενικότερα, Η αδυναμία διαγραφής από μια υπηρεσία έχει ως αποτέλεσμα μια συγκεκριμένη χρηματική βλάβη. Τα Dark Patterns κάνουν ουσιαστικά τους ανθρώπους να ξοδεύουν χρήματα που δεν σκόπευαν.
Τα σκοτεινά μοτίβα στις συνδρομές είναι ένα συνηθισμένο παράδειγμα αυτών των “σχεδιαστικών επιλογών”, καθώς θα βρεις παντού ηλεκτρονικές συνδρομές αλλά και δωρεάν δοκιμές για πάρα πολλά προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτό το είδος σκοτεινού μοτίβου μπορεί να δυσκολέψει έναν χρήστη να καταργήσει την εγγραφή του ή να μετατρέψει αυτόματα μια δωρεάν δοκιμή σε συνδρομή επί πληρωμή.
Παράλληλα, τα Dark Patterns μπορεί να λάβουν τη μορφή συναισθηματικής χειραγώγησης. Για παράδειγμα, οι ιστοσελίδες τοποθετούν ένα ρολόι αντίστροφης μέτρησης σε μια προσφορά για να επιταχύνουν τη λήψη αποφάσεων από έναν πελάτη, παρόλο που ο χρόνος δεν έχει καμία σχέση με την πώληση ή τη χρήση του προϊόντος/της υπηρεσίας.
Τα σκοτεινά μοτίβα έχουν “ανθίσει”
Όπως αναφέραμε ανωτέρω, τα Dark Patterns δε τα συναντάς σε κακόβουλες και παράνομες ιστοσελίδες. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες η συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων και δημοφιλών online shops και social media χρησιμοποιούν αυτές τις πρακτικές.
Όπως είναι λογικό, τα σκοτεινά μοτίβα “εξοντώνουν” τον ανταγωνισμό, καθιστούν τις ιστοσελίδες και τις πλατφόρμες μη διαφανείς αναφορικά με τις τιμές και προκαλούν προβλήματα στους επισκέπτες-χρήστες σε οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο.
Ειδικά στις μέρες μας αυτές οι πρακτικές όσο “νόμιμες” και αν είναι, δε συνάδουν με την ηθική. Εκμεταλλεύονται την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη δύσκολη κατάσταση που βιώνουμε έχοντας ως στόχο την αισχοκέρδια.
Όποιος επιθυμεί να λάβει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Dark Patterns στα social media και τον τρόπο αποφυγής τους μπορεί να μελετήσει τις αναλυτικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνοντας κλικ εδώ.
Διάβασε επίσης: Έκπτωση – επιδότηση για ηλεκτρικές συσκευές έρχεται τον Ιούνιο
